Projecten en diensten / Klimaatrobuuster voedsellandschap Noorderkempen
De agrarische sector wordt sterk beïnvloed door de klimaatverandering, zowel door de directe gevolgen als droogte en wateroverlast, als de daarmee verbonden economische en maatschappelijke verschuivingen. Een landbouwlandschap dat investeert in een klimaatrobuuste én klimaatvriendelijke aanpak wint aan veerkracht die van levensbelang is in een sterk veranderend landschap.
Ondernemen in land- en tuinbouw is uitdagender dan ooit. Regelgeving, veranderend klimaat en maatschappelijke verwachtingen creëren steeds nieuwe vraagstukken. Landbouwers moeten daarom meer dan ooit weloverwogen keuzes maken. Ze moeten hun bedrijfsvoering zo aanpassen dat hun operationele werking zo klimaat- en milieu-neutraal mogelijk verloopt, toch winstgevend blijft, en hen ook nog genoeg ruimte overlaat om als mens gelukkig in het leven te staan. Met dit project zetten we de eerste stappen om te werken we aan een integrale en gebiedsgerichte aanpak om het landbouwondernemerschap robuuster te maken.
Natuur en landbouw zijn in het Kempense landschap sterk verweven. De agrarische landschappen, buiten de natuurgebieden herbergen belangrijke soortenrijkdom aan akker- en weidevogels, een groenblauw netwerk langsheen de landbouwpercelen verbindt natuurkernen met elkaar en insecten in de graslanden bieden bulkvoedsel voor vele vleermuissoorten. Hoewel deze verwevenheid vaak het decor is voor het spanningsveld tussen natuurwaarde en landbouwproductie, vormt het net een kans om de landbouw in het landschap net klimaatrobuuster en duurzamer te maken. Landschapslinten kunnen als waterbuffer dienen langsheen de percelen, akkererosievoorkomen, ze kunnen zowel boven als ondergronds koolstof opslaan en het beheer en de valorisatie van houtkanten kan bijdragen aan lokale landbouwverbreding. Op de percelen zelf kunnen specifieke teelten, een doordacht maai-, graas – en mestbeleid bijdragen een veerkrachtige landbouwproductie. Dit op maat van de landschappelijke omstandigheden en landbouweconomische achtergrond.
De uitdagingen vragen om een gebiedsgerichte en intergemeentelijke aanpak en een coalitie van actoren die samenwerken. Op die manier ontstaat er voldoende schaalgrootte en kunnen actoren, beleid, lopende processen en beschikbare instrumenten meer en beter op elkaar afgestemd worden.
Het huidige subsidiebeleid van Vlaamse en Europese overheden biedt voor duurzame maatregelen financiële investeringssteun (beheerovereenkomsten Vlaamse Landmaatschappij en Eco-regelingen binnen het nieuwe GLB, Green Deal, Blue deal, NPI’s, etc.). Om de positieve impact van deze maatregelen ten volle te benutten én te verankeren, is een integraal landschappelijke aanpak binnen een brede samenwerkingscoalitie noodzakelijk.
Echter, binnen de gemeentes van LEADER MAK+ ontbreekt voorlopig een overkoepelende kennis over de belangrijke (lokale) gebiedsprocessen en bestaande of potentiële partnerschappen. Dit maakt het moeilijk om daadkrachtig te kunnen inspelen op alle mogelijke projectkansen. Dit gebiedsgericht project brengt hier verandering in. Het vermijdt immers dat er bij de lancering van nieuwe projectoproepen nog gestart moet worden met de zoektocht naar mogelijke partnerschappen en actiepunten.
Het opbouwen van deze gebiedsgerichte intergemeentelijke aanpak en samenwerking is het doel van dit leaderproject. Op deze manier zal dit leaderproject fungeren als een echte katalysator voor het in symbiose versterken van het landbouwondernemerschap en een klimaatrobuuster landschap in de Noorderkempen. De krijtlijnen voor toekomstige acties zullen uitgezet worden, alle bestaande instrumenten komen in beeld en kunnen optimaal op elkaar afgestemd worden, instrumenten worden ook toegankelijker, middelen zullen efficiënter ingezet kunnen worden en het gebiedsplan kan een opstap zijn naar andere oproepen vanuit Vlaanderen zoals de Strategische Projecten Ruimte Vlaanderen of de Voedsel-land-schappen.
Een eerste noodzakelijke stap binnen het project is een gebiedsdekkende screening van het volledige werkveld waarbinnen (project)maatregelen kunnen plaatsvinden in de Noorderkempen met o.a. volgende acties
Na een eerste screening van het werkveld wordt enerzijds de screening verder uitgediept via consultatie gemeentelijke landbouwraden, ..., en afgetoetst met het werkveld zodat een gedragen screening tot stand komt. Vanuit de screening willen we aan de hand van good practices enkele inspirerende lezingen en excursies,… organiseren alsook intersectorale werksessies met als doel ‘hoe werken we naar een klimaatrobuuster voedsellandschap Noorderkempen.
Een operationeel plan met concrete en meetbare acties zowel op de korte; middellange als lange termijn. Aan de acties worden instrumenten gekoppeld: middelen van diverse partners worden samengelegd. Zo is er zicht/garantie op effectieve realisaties op het terrein. Naast acties op terrein worden ook procesmatige acties en acties op vlak van communicatie, participatie en experimenten met innovatieve aanpakken en partnerschappen geformuleerd. Een gezamenlijk gedragen en actiegerichte visie moet nieuwe projecten en initiatieven in de startblokken zetten om meteen te kunnen inspelen op nieuwe financiële instrumenten en oproepen.
Concretisering van projectkansen: een selectie pilootprojecten die binnen de projectduur reeds kunnen inspelen op (nieuwe) subsidiekanalen, worden opgestart (bv. met behulp van Niet-productieve Investeringssteun of Eco-regelingen van het Departement Landbouw en Visserij, Beheerovereenkomsten van Vlaamse Landmaatschappij binnen het nieuwe GLB). Ook andere potentiële landschapsprojecten wordt verder uitgewerkt waarbij wordt voldaan aan zowel een maatschappelijke als technische toetsing om zo tot een sterk projectdossier te komen.
Meer informatie: Greet Aernouts, projectcoördinator | Projectperiode: 2023-2025
Expertise: Draagvlak land- en tuinbouw
Klimaatrobuuster voedsellandschap Noorderkempen is een project van RURANT, Regionaal Landschap De Voorkempen, Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete en lokale partners met steun van het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling, Vlaanderen en Provincie Antwerpen
Broed jij als lokaal bestuur of organisatie op een interessant idee dat het platteland versterkt?
Contacteer ons dan via info@rurant.be. We bekijken graag een mogelijke samenwerking.